پایگاه اطلاع رسانی استاد غلامحسین خالقی
مالک یوم الدین ( سوره حمد – ۴ )
ستایش و حمد مخصوص خداوندِ مالک روز دین ( روز ظهور حضرت مهدی ، روز رجعت ، روز قیامت ) است .
ماهیّت”چیستی” یوم الدین درسوره إنفطار
«وَ ما اَدریکَ ما یومُ الدّینِ یومَ لاتملِکُ نفسٌ لِنفسٍ شیئاً وَالاَمرُ یومَئذٍ لِلّهِ ( سوره انفطار )»
(وه!چه چیز تورادانا کرد یوم الدین چیست؟ روزی که هیچ نفسی برای هیچکس چیزی رامالک نخواهد بود وامر درآن روز همه اش مال خدای بزرگ خواهد بود.
از پیشوای بزرگمان حضرت باقر علیه السلام در شرح این واژه ی مبارکه یعنی یوم الدین روایت است : یومُ الدینِ اَیامٌ ثلاثهٌ یومَ یقومُ القائمُ (ع) و یوم الکرّه و یومُ القیامه ( تفسیر القرآن الکریم ج۱ ص۳۶۷ – سیّد مصطفی خمینی “رض”)
روزِ ویژه ی دین روزهای سه گانه است : روزی که قائم (ع) ظهور می کند و روز رجعت و روز قیامت .
از امام صادق عتیه السلام روایت شده است : اَوَّلُ مَن تَنشَقُّ الاَرضُ عنه وَیَرجِعُ اِلی الدّنیا الحُسَینُ بنُ عَلِیٍ (ع) وَ اَنَّ الرَّجعَهَ لیسَت بِعامّه و هِیَ خاصّه لایَرجِعُ اِلّا مَن مَحَضَ الایمانَ مَحضاً اَو مَحَضَ الشِّرکَ مَحضاً ( سفینه البحار ج۱ ص۵۱۸)
نخستین کسی که زمین از او شکاف بر می دارد و به دنیا برمی گردد حسین بن علی علیهما السلام است و همانا رجعت عمومی نیست و آن تنها ویژه ی عده ایست ، برنمی گردد مگر کسی که دارای ایمان محض به تمام معنا باشد و یا دارای شرک خالص به تمام معنا
شرح:
شیخ طبرسی با توجه به کلام عرب خصوصا اشعار این جماعت به اضافه ی فرمایش امام باقر (ع) پنج معنا برای واژه ی دین ذکر می کند: ۱- جزاء ( و همین معنا را برای کلمه ی دین در آیه ی سوره ی حمد بر می گزیند ) . ۲- حساب ۳- طاعت ۴- عادت ۵- قهر و استعلاء ( تفسیر مجمع البیان ج۱ ص ۶۰ )
با توجه به حدیث امام باقر علیه السلام که برای یوم الدین سه جلوه قائل شده اند میتوانیم بگوییم که هر پنج معنا میتواند در آیه ی سوره ی حمد ( مالک یوم الدین ) لحاظ شده باشد ، هر سه روزِ ظهور و رجعت و قیامت روز حسابند که حساب خوبان و ستمکاران رسیدگی شود و نیز هر سه روز، روز پاداش است ( وَ یُؤتِ کُلَّ ذی فَضلٍ فَضلَهُ سوره ی هود )
و همچنین هر سه روز روز طاعت و فرمانبری است چنانچه در سوره ی آل عمران می فرماید: وَ لَهُ اَسلَمَ مَن فِی السَمواتِ وَالارضِ طوعاً وَ کَرهاً ، برای خدا سرخضوع و تسلیم برداشته هرکه در آسمانها و زمین است چه از روی میل و رغبت و چه از روی کراهت و ناخوشایندی .
و نیز هر سه روز روز عادت است که انسان با آن خو میگیرد و یا روز ظهور عادت خداوند برای یاریِِ خوبان درگاهش ؛ چنانجه در سوره ی مؤمن میفرماید : وَ اِنّا لَنَنصُرُ رُسُلَنا وَالَّذینَ آمَنوا فِی الحیاه الدنیا ، ما محققا یاری مینماییم رسولانمان را و کسانی را که ایمان آورده اند در زندگی دنیا.ویا روز ظهور عادت اللّه وأولیاءشدر إحسان به بندگان خدای رحمان :
«عادتک الإحسان الی المسیئین وسبیلک الإبقاء علی المعتدین»
عادت تو إحسان به بدکاران است وراه تو باقی نگه داشتن برتجاوزکاران است(امام سجّادعلیه السلام در دعای رجبیه)
«عادتکم الإحسان» و همچنین این سه روز روز غلبه ی حق و استعلاءِ اهل حق است آنگونه که خداوند فرماید: کَتَبَ اللهُ لَاَغلِبَنَّ اَنا وَ رُسُلِی ، خداوند نوشته است که حتما من و رسولانم غالبیم