غنا و موسیقی از دیدگاه اسلام جلسه هشتم

طرب چیست :

شیخ اعظم در مکاسب از صحاح اللغه جوهری نقل کرده که : الطرب خفه یعتری الانسان لشده  حزن اوسرور

طرب احساس سبکی است که به جهت شدت غم یا شادی برانسان عارض می شود .

و از اساس اللغه زمخشری نقل کرده : خفه لسرور او هم      احساس سبکی به جهت شادی یا غم

می توانیم بگوییم هر صدای صاحب ترجیعی که انسان را از حالت طبیعی خارج کند حرام است، زیرا شارع مقدس خواسته که انسان در هر حالت تعادل روحی وفکری خودش را حفظ کند وهر چیز که انسان را از حالت طبیعی خارج کند یا او رامسلوب الاراده کند حرام است، مثل سحر ، شرب خمر، غنا و …

طرب شخصی ونوعی :

۱- طرب شخصی : آنجا که انسان به واسطه حالت روحی خودش از شنیدن صدائی احساس طرب کنددر حالیکه آن صدا در نوعش طرب آور نیست .

۲- طرب نوعی: صدا ونغمه ای است که به حسب نوعش طرب آور باشد. در اینجا ممکن است شخص شنونده به سبب امری خارج از ریتم و سبک صدا احساس طرب ننماید .

حرمت طرب :

بعضی اعتقاد دارند که صرف طرب نوعی، در ایجاد حرمت کفایت می کند چون اولا احکام فقهی دائره ندار نوعند واقتضاء فی نفسه[۱] و نه شخصی واقتضای فعلی ، مثلا وقتی  گفته می شود :

کل مسکر حرام        هر مست کننده ای حرام است

یعنی چیزی که فی حد نفسه مست کننده باشد حرام است، گرچه شخص با نوشیدن آن به جهت کمی مقدار یا اعتیاد و… مست نشود .

مثال دیگر : ما جعل علیکم فی الدین من حرج     خداوند برشما در دین حرجی قرار نداده است.

در این جا حرج ، نوعی است نه شخصی . بنابراین هر چه بر حسب نوعش حرجی باشد در دین منتفی است وحکم به انجام آن نشده .

نمونه ای دیگر : در باب خبر واحد گویند: خبر واحد  از آن جهت حجیت دارد که در نوع مردم گمان به صدور واقعه وقضیه پیدا می شود وچون خبر دهنده صادق وامین است و لذا اگر خبر واحدی از روایات برای نوع فقها اعتماد به صدور ایجاد کند کافی است و لازم نیست. فردی که می خواهد بر طبق آن چیز فتوی دهد برای او نیز اعتماد به صدور حاصل شود .