غنا و موسیقی از دیدگاه اسلام جلسه سوم

لهو حدیث  چیست ؟

زمخشری صاحب تفسیر کشاف از علمای اهل سنت وشیخ طوسی از علمای شیعه در تفسیر تبییان درشان نزول این آیه گویند : نضربن حارث بن کلده کتابهایی را خریداری کرده بود که درآن داستانهای قوم ایرانی ازقبیل رستم واسفندیار بود ودر مکه مجالس شادی برپا می کرد وجوانان را به آن مجالس می کشاند وبه آنها می گفت، اگر محمد (ص) داستان قوم عاد وثمود را برایتان می اورد من هم داستان رستم وسهراب و … را برایتان می خوانم وازاین راه به مقابله با رسول اکرم (ص) و قرآان کریم می پرداخت و ما باید بدانیم که بقول علمای ما مورد مخصص نمی شود. هر کس خریدار لهو حدیث باشد تا مردم را از راه خدا باز دارد مشمول این دو آیه شریفه می شود ونمی توان معنا ومفهوم آیه را تنها به این قضیه محدود کرد .

ابن عباس ، ابن مسعود ومجاهد گفته اند : ‹‹ لهوالحدیث ای الغنا››لغو حدیث یعنی غنا

حال ببینیم اهل بیت (ع) که ترجمان قرآنند لهو حدیث را به چه تفسیرمی کنند .

۱- شیخ حر آملی در وسائل از طبرسی در مجمع البیان نقل می کند که امام باقر(ع) و امام صادق(ع) و امام رضا(ع) در تفسیر این آیه شریفه فرمودند ‹‹ منه الغنا›› از جمله لهو حدیث ، غنا است .

۲- وسائل به نقل از فروع کافی به سندش از وشاء نقل می کند که آقا ابوالحسن الرضا(ع) فرمودند:

سئل ابوعبدالله (ع) عن الغنا فقال هو قول الله ‹‹ عزوجل ›› ومن الناس من یشتری لهوالحدیث لیضل عن سبیل الله.

سوال شد ازغنا ( که آیا حلال است یا حرام) فرمودند : غنا همان قول خداوند است که بعضی مردم خریدار لهو حدیثند تا از راه خدا باز دارند .

۳- مرحوم علامه طباطبایی در تفسیرالمیزان از کتاب کافی و او نیز به اسنادش از محمد بن مسلم از امام باقر(ع) نقل می کند که شنیدم  می فرمود : غنا از چیزهایی است که خدا بر آن وعده آتش داده وسپس این آیه شریفه را تلاوت کرد ( آیه مورد بحث ) و لازم به ذکر است، هر گناهی که خداوند بر آن وعده آتش داده کبیره محسوب می شود وارتکاب کبیره سبب خروج از مرز عدالت است .

تحلیل لغوی لهو الحدیث علامه طباطبایی در المیزان : اللهو ما یشغلک عما یهمک، لهو چیزی است که تو را از چیزی که برایت مهم است باز دارد وبعضی از صاحب نظران گفته اند : کل ما الهی عن ذکرالله فهولهو، هر چیزی که تو را از یاد خدا باز دارد لهو  است وبین این دو تفسیر مغایرتی نیست زیرا تفسیر علامه طباطبایی ناظر برمعنای لغوی وعرفی لهو است وتفسیردوم تفسیرشرعی است. حال ببینیم مراد از ذکر خدا چیست؟ اگر ذکر، لفظی باشد باید بیشترکارهایی را که در آن غرض عقلائی است لهو بدانیم ولی اگر ذکر ، قلبی باشد،چون غفلت از ذکر خدا، زمینه برای ارتکاب به گناه را فراهم می کند پس هر چه که از ذکر خدا بازداردناپسند است.

تکمیل سخن: علامه گوید لهو حدیث سخنی است که از حق بازدارد چه به نفسه مثل حکایات خرافی و چه مقارن به چیزی باشد که بازدارنده است، مانند تغنی به شعر یا آلات لهوی ، پس همه اینها را لهو حدیث شامل می شود .

نتیجه  : از سخن بالا روشن شد که  مرحوم علامه طباطبایی غنای محرم را تنها از مقوله کلام نمی دانند که گفته شود غنا فی حد نفسه حرام نیست بلکه اگر تغنی به باطل شد حرام و گرنه حلال است، بلکه لهو حدیث هم برکلام باطل صادق است و هم برتغنی به شعر یعنی سبک کلام صرفنظراز اینکه الفاظ بکار رفته در آن سبک غنائی باشد ویا نباشدو یا تغنی همراه با آلات لهویه صورت گیرد. هر سه قسم آن لهو حدیث محسوب می شود وحرام کبیره موبقه( کبیره هلاک کننده) است وبراین امر شیخ انصاری در مکاسب اصرار دارد.

ب- غنا یکی از اسباب دور کردن انسانها از دین وسرگرم کردن بشر به امور ضد دینی وضدانسانی است زیرا که لهو  الحدیث در آیه مبارکه  به غنا تفسیر شده  .