پایگاه اطلاع رسانی استاد غلامحسین خالقی
خدای بزرگ چه قرآنی نازل کرده؟
«ثمّ انزل علیه الکتاب نوراً لا تطفأ مصابیحه و سراجاً لا یخبو توقّده و بحراً لا یدرک قعره و منهاجاً لا یضلّ نهجه و شعاعاً لا یظلم ضوؤه و فرقاناً لا یخمد برهانه و تبیاناً لا تهدم ارکانه و شفاءً لا تخشی اسقامه و عزاً لا تهزم انصاره و حقّاً لا تخذل اعوانه»
سپس خدا بر او کتابی نازل کرد. نوری که چراغ هایش خاموش نمی شود. و چراغی که شعله هایش فرو نمی نشیند. و دریایی که هرگز به قعر آن نرسند. و راهی که شیوه ی آن گمراه نمی کند. و شعاعی که پرتوش تاریک نشود. و فرقانی که برهانش خاموش نمی شود. و بیانگری که ستونهایش نریزد. و شفایی که از بیماریهایش ترسیده نشود. و عزّتی که یارانش شکست نخورند. و حقّی که یارانش خوار نگردند.
کلمات نور، سراج، فرقان، تبیان و شفا همه واژه های قرآنی هستند و همچنین حقّ: «و قل جاء الحقّ» بگو حقّ آمد. و عزّ کلمه ایست که می تواند برگردان ذکر در این آیه از قرآن باشد: «انزلنا الیکم کتاباً فیه ذکرکم» به سوی شما کتابی نازل کردیم که در آن ذکر شماست. بعضی گویند ذکر در اینجا به معنای مایه شرافت است پس عزّ همان نتیجه و محصول ذکر در این آیه است.
کلام سیّدالمکرّم الخوئی المعظم در شرح این قسمت از خطبه:
محقق مذکور در بحث فضل قرآنی پس از آنکه کلام جامع مولا را تا جمله ی : «و حکماً لمن قضی» می آورد گوید:
و این خطبه ی شریفه متعرّض بسیاری از امور مهمّه ای شده که تسلّط علمی بر آن و تدبّر در معانیش واجب است. پس قول او (یعنی امام علیه السلام) «لا یخبو توقده» (شعله کشیش به شعله وزیرش خاموش نشود) این سخنش و بسیاری از جملات این خطبه اراده نموده اند که قرآن معانیش به نهایت نرسد و همانا آن باطراوت تازه است تا روز قیامت. پس گاهی آیه ای در موردی یا شخصی یا در باره ی قومی نازل می شود و لاکن آن اختصاص به آن مورد یا آن شخص یا آن قوم ندارد پس آن در معنا عامّ گسترده است.
و به تحقیق عیّاشی به اسنادش (سندی که آورده) از ابی جعفر -یعنی امام باقر علیه السلام- در باره ی قول خدای برتر روایت کرده:
«و لکلّ قومٍ هادٍ» (رعد ۸) و برای هر قومی راهنمایی است.
«علی : الهادی و ما الهادی» علی راهنماست و از ماست راهنما.
(راوی گوید) پس گفتم پس شما فدایت گردیم «الهادی» (راهنما) هستید. فرمود: راست گفتی همانا قرآن زنده است و نمی میرد. آیه زنده است و نمی میرد. پس اگر آیه هر گاه نازل شود در باره ی اقوام و آن اقوام بمیرند و آیه هم بمیرد، هر آینه همه ی قرآن می میرد و لاکن آیه ی قرآن در باقی مانده ها جاری است، همانگونه که در باره ی گذشتگان جاری است.
و از ابی عبدالله -یعنی امام صادق علیه السلام- است:
«انّ القران حیّ لم یمت و انّه یجری کما یجری اللّیل و النّهار و کما تجری الشّمس و القمر و یجری علی اخرنا کما یجری علی اوّلنا»
همانا قرآن زنده است نمرده است و همانا آن جاری می شود همانگونه که شب و روز جاری است و همانگونه که خورشید و ماه جریان دارد و جاری می شود بر آخر ما همانگونه که بر اوّل ما جاری می شود.
سپس به تفسیر بقیه ی عبارات امام می پردازند: «و منهاجاً لا یضلّ نهجه» راهی که گمراه نمی کند. (امام) به آن اراده می کند که قرآن راهی است که رهرواش را گمراه نمی کند پس خدای برتر آن را هدایت برای خلقش نازل کرده، پس قرآن نگهدار پیروانش از گمراهی است. (نقل به معنی)
«و تبیاناً لا تهدم ارکانه» روشنگری است که ستونهایش از بین نمی رود.
در مراد از این دو جمله یکی از دو محتمل است.
اوّل اینکه ارکان قرآن (ستونهای آن) در معارف و تعالیمش و جمیع آنچه که در قرآن از حقایق است همگی محکم اند. تضعضع و نابودی را نمی پذیرند.
دوّم آنکه همانا قرآن با الفاظش به آن خلل و نقصان راه نمی یابد. پس در آن اشاره ای به حفظ قرآن از تحریف است.