پایگاه اطلاع رسانی استاد غلامحسین خالقی
نمونه هایی از کلام پر اعجازمولا در نهج البلاغه (هنگام دفن حضرت زهرا(س) – بخش اول
کلام شریف : «السلام علیک یا رسول الله عنّی و عن ابنتک النّازله فی جوارک و السّریعه اللّحاق بک قَلَّ یا رسول الله عن ضفیّتک صبری و رقّ عنها تجلّدی الاّ اَنَّ لی فی التأسّی بعظیم فرقتک و فادح مصیبتک موضع تعزّ فلقد وسّدتک فی ملحوده قبرک و فاضت بین نحری و صدری نفسک – فانّا لله و انّا الیه راجعون- فلقد استرجعت الودیعه و اخذت الرَّهینه !»
سلام بر شما ای فرستاده ی خدا از جانب من و از سوی دخترت که در کنار تو فرود آمده و زود به تو ملحق شد. ای فرستاده خدا از برای دخترت صبرم کم گردیده و از برایش پوستم نازک گشته (قدرت تحمل مصیبتش را از دست داده = این پوست قدرت تحمل این مصیبت را ندارد) مگر اینکه برای من در الگوگیری از بزرگی فراقت و سنگینی مصیبتت جای دلداری است. پس خودم بالشت سرت را در لحد قبرت نهادم و بین گلوگاهم و سینه ات نَفَست (روحت) پرواز نمود. پس ما مال خدائیم و ما به سوی او بازگشت می نمائیم. پس به این ودیعه فرمان بازگشت صادر شد و آنچه که به گرو داده شده بود پس گرفته شد. ریشه های قرآنی این بخش از سخن مولا
۱- «انَّ الله اصطفی آدم و نوحاً و آل ابراهیم و آل عمران علی العالمین ذریّه بعضهم من بعض» آل عمران ۳۳ و ۳۴
همانا خدا برگزید آدم و نوح و خاندان ابراهیم و خاندان عمران را بر همه ی جهانیان در حالی که اینان ذریّه ای هستند بعضشان از نسل بعضی.
به این آیه قرآن اشاره دارد این جمله زیبای مولا «قلَّ یا رسول الله عن صفیّتک صبری ، کم گشته ای رسول خدا (ص) از برای صفیّه ات صبرم»
۲- «لقد کان لکم فی رسول الله اسوه حسنه» احزاب
قسم می خورم برای شما در رسول خدا سرمشقی نیکوست.
به این آیه قرآن اشاره دارد این کلام مولا «الاّ اَنَّ فی التأسّی بعظیم فرقتک و فادح مصیبتک موضع تعزّ» در اشارت ، زیرا تأسّی مصدر باب تفعل از همان ماده ی اسوه می آید. اسوه به معنای الگو و سرمشق است. باید به آن مصیبت سنگین تأسّی جست و آن را نصب العین قرار داد.
مگر نه این است که رسول خدا (ص) فرموده: «من اصیب بمصیبه فلیذکر مصیبه بی فأنّه اعظم المصائب ، هر کس دچار مصیبتی شد پس باید مصیبت (فقدان) مرا یاد کند پس همانا آن بزرگترین مصیبت هاست.» و نیز فرموده: «من عظمت عنده مصیبه فلیذکر مصیبه بی فأنّها سَتُهَوَّنُ علیه ، هر کس نزد او مصیبتی باش پس باید یاد کند مصیبتش را به من پس همانا آن مصیبت بر او آسان می شود.»
حال حالت شدیداً سخت مولا را در نظر بگیرید، به دست خودش پاره ی تن رسول خدا (ص) را در قبر دفن نموده و تمامی غم های عالم بر او روی آورده، در این حالت عیناً در برابرش مجسّم می شود که چگونه رسول خدا از دنیا رفت و چگونه دفن شد. «فلقد وسّدتک فی ملحوده قبرک» وساده در لغت عرب به معنای بالش و متکا می آید. این خود مولا بود که زیر سر رسول خدا (ص) خشت و یا خاک لحد می گذارد، عجبا چه کسی را دفن کرده؟ قلم از بیانش عاجز! قبلاً چه کرده سر رسول خدا (ص) بر روی سینه مولا بوده و در آن حالت رسول خدا (ص) به ملأ اعلا پرواز می کند آری.
۳- «انّا لله و انّا الیه راجعون» این کلمه ی استرجاع است در مقام مصیبت زدگی. «الّذین اذا اصابتهم مصیبه قالوا انّا لله و انّا الیه راجعون ، آنانکه وقتی مصیبتی به آنان رسد گویند ما مال خدا هستیم و ما تنها به سوی او در حالت بازگشت هستیم.»
۴- « یا ایّتها النّفس المطمئنّه ارجعی الی ربّک راضیه مرضیّه (آیه آخر سوره والفجر) ای نفس پر از اطمینان برگرد به سوی پروردگارت در حالیکه تو از خدا راضی هستی و خدا از تو راضی.»
به این آیه قرآن اشاره دارد این سخن مولا « فلقد استرجعت الودیعه ، قسم می خورم که به این ودیعه فرمان بازگشت صادر شد.» ودیعه ی خدا و رسول خدا حضرت زهرا است و این است ودعّی پذیرنده این ودیعه است مسلمان که پیغمبر اکرم در میان مردم دو چیز را به ودیعه گذاشت کتاب خدا قرآن کریم و عترتش اهل بیتش و یا حضرت زهرا ودیعه ی نزد امیرالمؤمنین بود که زوجه ودیعه نزد شوهر است و هر کس باید در حفظ ودیعه اش بکوشد و چه کسی اولی به این ودیعه از خود امیرالمؤمنین.
خواننده ی محترم شدت پیوستگی از کلام مولا را بنگر که پس از آنکه فرمود: «انّا لله و انّا الیه راجعون» و همان گونه که عرض شد به آن کلمه ی استرجاع گفته می شود. سخن از استرجاع دیگری به میان آورد استرجاع اول استرجاع بنده و این استرجاع خدا یا رسول خدا (ص).
سلام بر شما ای فرستاده ی خدا از جانب من و از سوی دخترت که در کنار تو فرود آمده و زود به تو ملحق شد. ای فرستاده خدا از برای دخترت صبرم کم گردیده و از برایش پوستم نازک گشته (قدرت تحمل مصیبتش را از دست داده = این پوست قدرت تحمل این مصیبت را ندارد) مگر اینکه برای من در الگوگیری از بزرگی فراقت و سنگینی مصیبتت جای دلداری است. پس خودم بالشت سرت را در لحد قبرت نهادم و بین گلوگاهم و سینه ات نَفَست (روحت) پرواز نمود. پس ما مال خدائیم و ما به سوی او بازگشت می نمائیم. پس به این ودیعه فرمان بازگشت صادر شد و آنچه که به گرو داده شده بود پس گرفته شد. ریشه های قرآنی این بخش از سخن مولا
۱- «انَّ الله اصطفی آدم و نوحاً و آل ابراهیم و آل عمران علی العالمین ذریّه بعضهم من بعض» آل عمران ۳۳ و ۳۴
همانا خدا برگزید آدم و نوح و خاندان ابراهیم و خاندان عمران را بر همه ی جهانیان در حالی که اینان ذریّه ای هستند بعضشان از نسل بعضی.
به این آیه قرآن اشاره دارد این جمله زیبای مولا «قلَّ یا رسول الله عن صفیّتک صبری ، کم گشته ای رسول خدا (ص) از برای صفیّه ات صبرم»
۲- «لقد کان لکم فی رسول الله اسوه حسنه» احزاب
قسم می خورم برای شما در رسول خدا سرمشقی نیکوست.
به این آیه قرآن اشاره دارد این کلام مولا «الاّ اَنَّ فی التأسّی بعظیم فرقتک و فادح مصیبتک موضع تعزّ» در اشارت ، زیرا تأسّی مصدر باب تفعل از همان ماده ی اسوه می آید. اسوه به معنای الگو و سرمشق است. باید به آن مصیبت سنگین تأسّی جست و آن را نصب العین قرار داد.
مگر نه این است که رسول خدا (ص) فرموده: «من اصیب بمصیبه فلیذکر مصیبه بی فأنّه اعظم المصائب ، هر کس دچار مصیبتی شد پس باید مصیبت (فقدان) مرا یاد کند پس همانا آن بزرگترین مصیبت هاست.» و نیز فرموده: «من عظمت عنده مصیبه فلیذکر مصیبه بی فأنّها سَتُهَوَّنُ علیه ، هر کس نزد او مصیبتی باش پس باید یاد کند مصیبتش را به من پس همانا آن مصیبت بر او آسان می شود.»
حال حالت شدیداً سخت مولا را در نظر بگیرید، به دست خودش پاره ی تن رسول خدا (ص) را در قبر دفن نموده و تمامی غم های عالم بر او روی آورده، در این حالت عیناً در برابرش مجسّم می شود که چگونه رسول خدا از دنیا رفت و چگونه دفن شد. «فلقد وسّدتک فی ملحوده قبرک» وساده در لغت عرب به معنای بالش و متکا می آید. این خود مولا بود که زیر سر رسول خدا (ص) خشت و یا خاک لحد می گذارد، عجبا چه کسی را دفن کرده؟ قلم از بیانش عاجز! قبلاً چه کرده سر رسول خدا (ص) بر روی سینه مولا بوده و در آن حالت رسول خدا (ص) به ملأ اعلا پرواز می کند آری.
۳- «انّا لله و انّا الیه راجعون» این کلمه ی استرجاع است در مقام مصیبت زدگی. «الّذین اذا اصابتهم مصیبه قالوا انّا لله و انّا الیه راجعون ، آنانکه وقتی مصیبتی به آنان رسد گویند ما مال خدا هستیم و ما تنها به سوی او در حالت بازگشت هستیم.»
۴- « یا ایّتها النّفس المطمئنّه ارجعی الی ربّک راضیه مرضیّه (آیه آخر سوره والفجر) ای نفس پر از اطمینان برگرد به سوی پروردگارت در حالیکه تو از خدا راضی هستی و خدا از تو راضی.»
به این آیه قرآن اشاره دارد این سخن مولا « فلقد استرجعت الودیعه ، قسم می خورم که به این ودیعه فرمان بازگشت صادر شد.» ودیعه ی خدا و رسول خدا حضرت زهرا است و این است ودعّی پذیرنده این ودیعه است مسلمان که پیغمبر اکرم در میان مردم دو چیز را به ودیعه گذاشت کتاب خدا قرآن کریم و عترتش اهل بیتش و یا حضرت زهرا ودیعه ی نزد امیرالمؤمنین بود که زوجه ودیعه نزد شوهر است و هر کس باید در حفظ ودیعه اش بکوشد و چه کسی اولی به این ودیعه از خود امیرالمؤمنین.
خواننده ی محترم شدت پیوستگی از کلام مولا را بنگر که پس از آنکه فرمود: «انّا لله و انّا الیه راجعون» و همان گونه که عرض شد به آن کلمه ی استرجاع گفته می شود. سخن از استرجاع دیگری به میان آورد استرجاع اول استرجاع بنده و این استرجاع خدا یا رسول خدا (ص).