پایگاه اطلاع رسانی استاد غلامحسین خالقی
سیمای قرآن درکلام إمام:(خطبه۱۸)
آیه ۸۲ از سوره ی نساء ، گواه بر چه امریست؟ پاسخ: گواه بر۷(هفت)امر
با هم کلام مولا را در خطبه ی ۱۸ مرور می کنیم:
“و ذکر أنّ الکتاب یصدّق بعضه بعضا وأنّه لا اختلاف فیه فقال سبحانه: «و لو کان مِن عند غیر الله لوجدوا فیه اختلافا کثیرًا » و إنّ القران ظاهره أنیق و باطنه عمیق لاتفنی عجائبه و لاتنقضی غرائبه و لاتکشف الظلماتُ إلّابه
این کلام خدا نشانه چه چیزیست؟
و خدای بزرگ ذکر کرده که:
- این کتاب بعض آن بعض دیگر را تصدیق می کند – و این امر با ژرف نگری در قرآن به دست می آید خوب آن را با دقت مطالعه کن ببین چگونه با یکدیگر همگونند محتوای مطالبش را ببین توحیدش نبوّت و امامتش را تصدیق و این دو توحیدش وفقه اخلاقش و برعکس؛ و فلسفه ی تاریخ تاریخش را و هر دو همگون با معاد و هکذا
- ود ر آن هیچ اختلافی نیست اگر این قران مخلوق ذهن رسول خدا(ص) و یا محصول فکر جمعیِ گروهی و یا حتّی محصول فکر و تجربه ی بشر تا آن تاریخ بود که حضرت محمد (ص) بانبوغ فوق العاده اش توانسته بود سیر کامل در همه ی اطوار زندگی بشر داشته باشد و روح سقراط ها را إحضار نموده و در میان همه ی اقوام پیشین که فقط آثاری از آنها باقی مانده و پژوهش میدانی می داشت و دست به قلم می گرفت و قرآن می نوشت باز هم در آن اختلاف زیاد می یافتند پس این قرآن فقط از نزد خدای عالم نازل شده است.
- « و إنّ القرآن ظاهره أنیق» و همانا قرآن ظاهرش نیکوی شگفت انگیز است عبده گوید: أنیق حسن مُعجِب؛آنقنی الشیئ أعجبنی آن شیئ باعث شگفتی من شد.فی المثل در آیه ی ۶ سوره ی مائده –آیه ی وضوء-بنگر که در آن هم دستور وضوء برای نماز و هم حکم چگونه وضوءگرفتن؛ و نیز دستور به غسل جنابت در یک جمله ی کوتاه:”و إن کنتم جنبًا فاطّهروا” و اگر جنب بودید پس غسل نمائید همراه با ذکر احداثی که وضو و یا غسل را لازم می کند و در عین حال رعایت نزاکت در کلام و بهره گیری از عبارت “لمستم النساء” در کنایه از آمیزش جنسی تا به ما بفهاند که خدای بزرگ مؤمن باحیا را دوست دارد و در عین حال به مواردی می پردازد که با آن با نبود آب یا بیماری باید زمین پاک؛ تمیزی را بیابد و بر آن تیمّم نماید:
فتیمّموا صعیدا طیّباً چگونه؟ فامسحوا بوجوهکم و أیدیکم منه پس روی زمین خوشبوئی؛ تمیزی سازگار با نَفسی را قصدکنید-در این جا ما با صنعت ایجازحذفی روبرو می شویم چون اسمی از زدن دست بر روی زمین نبرده که با إعتماد بر قرینه واضحه آن راحذف نموده – پس بر قسمتی از صورت هایتان و دستهایتان را از آن چیزی که قصد نموده اید دست کشید.
دراینجا ناگهان خدای بزرگ ما را با یک قاعده ی کاربردی فقهی –قاعده ی نفی حرج –روبرو می کند:
ما جعل علیکم فی الدین من حرج خدا إراده نمی کندکه برشما در دین هرجی-تنگنائی- قرار دهد بر ما وقتی که فی المثل بیمار می شویم و از ناحیه وضو یا غسل إحساس ضرر می کنیم بر ما آن دو را باز هم واجب نکرده بلکه به بدل آن إکتفا نموده بلکه همان خاصیت باطنی وضو و غسل را برای تیمم قرارداده ولکن یرید لیطهرکم لاکن همه ی اینها را برای تطهیر شما اراده کرده خدای بزرگ قادر اگر دراین صورت ما را از نماز محروم می کرد خود ما ضرر می کردیم و لاکن خواستش إتمام نعمت بر ما بود* ولیتمّ نعمته علیکم * آن برنامه ی الله پس ماچی؟ *ولعلّکم تشکرون*وشایدشما سپاس گذار باشید.
در این آیه ی مبارکه مشاهده کردید که حدّأقل دو حکمت را بیان و نیز اراده تشریعی را به اراده تکوینی پیوند می دهد و در آن هم صنعت إیجاز قصر و هم ایجازحذف را آشکارنموده و هم حیای درسخن –لمستم النساء –بما تعلیم نموده و نیز در آن با این کلید واژه گان ها روبرو می شوید:
*ایمان *قیام *صلوه *غسل *وجه *ید *مسح *رأس *جنب *طهر *مرض *سفر *لمس *نساء *ماء *تیمم *صعد/صعید *طیّب *إراده /یرید *حرج *طهر/تطهیر *إتمام /نعمت *شکر
دوست عزیز به هریک از این واژه ها و یا واژگان ها بنگر ببین چه ترکیبات تازه ی بدیعی پیدا می کنند فی المثل *طیب* البلدالطیب *کلم الطیب* الطیبات للطیبین والطیّبون للطیّبات*طیبات ماکسبتم*یحلّ لهم الطیبات* باز بنگر اینجا چه می شود؛*الیه یصعد الکلم الطیب*
*فتیممواصعیدا طیّبًا* و إنسانی که همه أمورش طیّب است طهارتش طیّب ؛طعامش ازدواجش طیّب نسلش طیّب ؛کلامش طیب از همه مهمتر عقایدش طیب؛ طیب هم ازدنیا میرود:
“الذین توفیهم الملائکه طیّبین یقولون سلام علیکم طبتم آنان که فرشتگا ن روح آنان را با کمال و تمام دریافت می کنند در حالی که خوشبوی از عقیده و عمل صالح و پاک از زشتی ها هستند؛ فرشته گویند:سلام بر شما پاک و پاکیزه بودید(نحل/۳۲) و باز هر یک أز آیات را که دوست داری کلمات مفرده و یا مرکبّه اش را کلید واژه قرار ده و با آن به سراغ سایر آیات رو ببین چگونه لب به تحسین می گشایی؟