امام قائم مهدی در آینه قرآن جلسه بیست و چهارم

تفسیر مهدوی آیات قرآن کریم (سوره بقره آیه ۱۸)
« صُمٌّ بُکمٌ عُمیٌ فَهُم لا یَرجِعونَ »
این منافقان کَران، گنگ ها، کورانند. پس آنان به ایمان و یا بینایی و شنوایی اولیه و فطری خویش برنمی گردند. (ترجمه از نویسنده)
آنها کر و گنگ و کورند و از ضلالت خود برنمی گردند. (ترجمه از مرحوم مهدی الهی قمشه ای)
۱- عمروبن ابی مقدام از ابی عبدالله یعنی امام صادق علیه السلام نقل می کند که فرمود:
« اِنَّما شیعتنا اصحابُ الاَربَعَهِ الاَعیُن ، عَینانِ فی الرّأس وَ‌عَینان فی القلب ، اَلا وَ اِنَّ الخَلائق کلّهم کذلک اِلاّ اَنَّ اللهَ عزّ وَ‌جلّ فتحَ اَبصارَکُم وَ اَعمی ابصارَهُم » (تفسیر نورالثقلین جلد ۲ صفحه ۵۰۸ به نقل از روضه ی کافی)
همانا شیعیان ما اصحاب چهار چشم اند. دو چشم در سر و دو چشم در قلب. هان! و خلائق همه شان اینچنین اند جز اینکه خدای عزّ و جلّ دیده های شما را گشوده و چشم هایشان را کر کرده.

۲- در کتاب فوق الذکر از خصال شیخ صدوق از امام سجاد علیه السلام چنین نقل کند:
« اِنَّ لِلعَبد اَربَعُ اَعیُن ، عینان یُبصِرُ بِهِما اَمرَ دینِهِ و دُنیاهُ و عَینانِ یُبصِرُ بِهما اَمرَ اخِرَتِهِ فاذا اَرادَ الله بِعَبدٍ خَیراً فتح لهُ العَینین اللّتینِ فی قلبه فابصَرَ بهِما العَیبَ وَ اَمر اخِرَتِهِ وَ اذا اَرادَ بِهِ غیر ذلکَ تَرَکَ القلب بما فیه »
همانا برای بنده چهار چشم است ، دو چشم با آن دو امر دین و دنیایش را می بیند و دو چشم با آن دو امر آخرتش را، پس هر گاه خدا به بنده ای اراده ی خیر نماید برای آن می گشاید آن دو چشمی که در قلب اوست پس با آن دو چشم آنچه را عیب است و امر آخرتش را مشاهده می کند و هر گاه به او غیر آن را اراده کند قلب را با آنچه که در اوست رها کند.
شرح موجز (کوتاه) آیه ی مبارکه با بیان نکته ها
۱- ترتیب ذکری این سه کلمه ی مبارکه گویای ترتیب آنها بنحو علّی یا اقتضائی در خارج است. کسی که گوشش کر از شنیدن صداها و پیام ها باشد هرگز قدرت حرف زدن پیدا نمی کند و چون بخشی از علم انسان از طریق عصب شنوایی حاصل می شود روی ادراک بینایی یعنی تحلیل آنچه را که می بیند اثر می گذارد و تحلیلش ناقص. پس در بعض موارد اگر نگوئیم در همه موارد فاقد بصیرت می شود. پس گرچه چشم انسان کر با انسان بینا تفاوت ندارد ولی در تحلیل و بررسی آنچه را که دیده قدرت همانندی با انسان بینا را ندارد.
۲- این سه حالت معلول اعمال و صفات درونی آنهاست که در آیات پیشین مشاهده نمودیم.
۳- تفتازانی در کتاب مختصر المعانی صنعت بکار رفته در این آیه را از قسم تشبیه بلیغ دانسته یعنی ادات تشبیه و وجه تشبیه هر دو حذف شده و مشبّه الیه به جای مشبّه آمده که در اصل اینچنین است :
« هم یعنی المنافقین کصمّ بکم عُمی »
آنان یعنی منافقان مانند کرانِ گنگان کورند.
مشبّه : منافقین ، اداه تشبیه : کاف تشبیه همه حذف و به جای آن دو خود مشبّه الیه یعنی صمّ بکم عمی آمده.
و لکن مرحوم علامه در المیزان این قبیل از آیات را مجاز نمی داند، آنچه که خدا در وصف این جماعت ها آورده حقیقت است و نه مجاز ایشان این نکته را در ذیل این آیه بیان نموده :
« اِنّا جَعَلنا فی اَعناقهم اَغلالاً فَهِیَ اِلَی الاَذقانِ فَهُم مُقمَحونَ» (سوره یس)
همانا ما در گردن های آنان زنجیر هایی قرار دادیم پس آن تا زیر چانه های آنها کشیده شده پس آنان سرهایشان به بالا کشیده شده.
نامبرده گوید : فکر نکنی اینها یک نوع مجازند و استعاره بلکه اگر چشم باطن می داشتی می دیدی که حقیقتاً به دور گردن آنها زنجیر است و از پیش رویشان سدّ (وَ جعلنا من بین ایدیهم سدّاً و من خلفهم سدّاً) و از پشت سرشان سدّ . (نقل به معنی)
۴- این کری و کوری در عالم معرفت امام زمان (عج) نیز جلوه گر می شود زیرا خدای بزرگ پس از آنکه در سوره ی اسراء از احضار خلائق در قیامت با امام هر عصری سخن به میان آورده آنجا که گوید :
« یوم نَدعوا کُلَّ اُناسٍ بِامامِهِم فمَن اُوتِیَ کِتابَهُ بیمینه فاُولئک یَقرَؤُن کتابهم وَ لا یُظلَموُنَ فتیلاً » (آیه ی ۷۱)
روزی که هر گروه از مردم را با امامشان فرا می خوانیم هر که نامه ی عملش به دست راستش داده شود پس آنان نامه شان را می خوانند و به اندازه ی نخِ باریکِ لای هسته ی خرما ستم نمی شوند.
می فرماید :
« وَ مَن کانَ فی هذِهِ اَعمی فَهُوَ فِی الاخِرَه اَعمی » (آیه ی ۷۲)
و هر که در این سرا کور باشد پس او در آخرت نیز کور است.
یعنی آن که در سرای دنیا نتواند و یا بگو نخواهد امام حقّ را بشناسد پس او در آخرت نیز کور است ، پس امام حقّ را در قیامت نمی تواند ببیند و به دنبالش حرکت کند.